Ortoreksja

Wyniki badań epidemiologicznych z ostatnich lat notują wzrost liczby zachorowań związanych z zaburzeniami odżywiania wśród młodzieży i młodych dorosłych, a także pokazują coraz częstsze występowanie tego rodzaju zaburzeń u mężczyzn.

Ortoreksja (z gr. ortho ? prawidłowy, właściwy; orexis ? apetyt, pożądanie) jest to patologiczna fiksacja na spożywaniu właściwej i zdrowej żywności.

Osoby dotknięte tym schorzeniem unikają spożywania niektórych pokarmów i/lub określonych sposobów obróbki żywności (np. gotowania, smażenia, mrożenia), uważając, że są one szkodliwe dla zdrowia. Obsesyjnie skupiają się na sposobie przygotowania posiłków, a także jakości posiłków. Bardzo dokładnie przestrzegają zasad dotyczących wyglądu i składu pokarmów. Wyjątkiem są tu wegetarianie, których reżim dietetyczny wynika z poszanowania życia innych stworzeń, a nie z lęku przed utratą zdrowia. Nie spożywają mięsa, ale wprowadzają produkty białkowe pochodzenia zwierzęcego.

Oczywiście sama dbałość o posiłki nie stanowi o zaburzeniu. O ortoreksji mówimy, gdy dieta staje się ucieczką od życia, a codzienna aktywność zdominowana zostaje przez planowanie, kupowanie oraz przygotowywanie posiłków. Każde odstępstwo od reżimu związane jest z lękiem i poczuciem winy, które pociąga za sobą zaostrzenie diety.

Zagrożenia płynące z tak restrykcyjnej i mało urozmaiconej diety, to niedożywienie oraz zaburzenie funkcjonowania społecznego. W skrajnych przypadkach osoba dotknięta ortoreksją woli głodować niż przyjąć ?zakazany? pokarm. Co oczywiste, najbardziej niebezpieczne wydaje się stosowanie wybiórczej diety u dzieci i osób dorastających. Bratman, który jako jeden z pierwszych zwrócił uwagę na to zaburzenie, opisał przypadek swojej pacjentki. Wyeliminowała ona z jadłospisu swojej 6-letniej córki produkty zbożowe, nabiał, warzywa, owoce a także cukier by uchroni

ją przed migrenami, na które sama cierpiała.

Jak więc rozpoznać ortoreksję?

Pierwsze kryteria diagnozy ortoreksji zaproponowali Steven Bratman i David Knight. Udzielenie przez osobę badaną twierdzących odpowiedzi na co najmniej 4 spośród 10 następujących pytań może wskazywać na obecność ortoreksji:

1. Czy poświęcasz ponad trzy godziny dziennie na myślenie o zdrowym odżywianiu?

2. Czy planujesz posiłki dzień wcześniej?

3. Czy ważniejsze jest dla Ciebie to, co jesz, niż przyjemność płynąca z jedzenia?

4. Czy wraz z poprawą jakości diety wystąpiło u Ciebie pogorszenie jakości życia?

5. Czy jesteś coraz bardziej surowy w stosunku do siebie?

6. Czy jesteś w stanie poświęcić przyjemne doznania płynące z jedzenia, aby jeść to, co uważasz za właściwe?

7. Czy uważasz, że Twoja samoocena wzrasta, kiedy jesz zdrową żywność? Czy potępiasz ludzi, którzy nie odżywiają się zdrowo?

8. Czy masz poczucie winy lub czujesz do siebie odrazę w przypadku odstępstwa od diety?

9. Czy Twój sposób odżywiania izoluje Cię od społeczeństwa?

10. Czy kiedy jesz zgodnie z przekonaniami, masz poczucie całkowitej kontroli?

Lorenzo M. Donini wraz z zespołem podjął pierwszą próbę empirycznego ustalenia kryteriów diagnozy ortoreksji proponując, aby opierała się ona na:

1) stwierdzeniu cech osobowości obsesyjno-kompulsyjnej,

2) występowaniu przesadnego przywiązania do zdrowego sposobu odżywiania (ang.

health fanatic eating habits),

3) stałym, nie przejściowym charakterze zaburzenia,

4) wykazaniu, że zachowania związane z odżywianiem mają negatywny wpływ na jakość życia jednostki.

Oprac. na podstawie: Ortoreksja ? nowe rozpoznanie?

Psychiatria Polska 2012, tom XLVI, numer 3 strony 441?450

Autor: Katarzyna Stefaniak

W tym miejscu odnajdziesz specjalistów którzy w szczególności są zaangażowani w to zagadnienie. Przebyli dodatkowe szkolenia, praktyki czy też po prostu naukowo interesją się tym tematem.