Fobie

Fobia (ze starogreckiego oznacza – ?strach, lęk?). Termin ten odnosi się do zaburzeń nerwicowych, gdzie głównym objawem jest uporczywy lęk, w sytuacjach, gdzie nie ma zagrożenia. Mimo wiedzy o tym, osoba dotknięta takim lekiem przeżywa sytuację jako zagrożenie często zdrowia, życia. W związku z tym stara się unikać sytuacji, zdarzeń lub przedmiotów wywołujących reakcje fobiczne. Często unika tak wielu sytuacji, że znacząco utrudnia to funkcjonowanie jej w życiu. Lęk przez nią doświadczany pojawia się w określonych sytuacjach (np lęk przed tłumem, zamkniętymi przestrzeniami, lęki przed wykonaniem zawstydzającej czynności na oczach innych lub możliwością nieskontrolowania się), zjawiskami (przyśpieszone bicie serca, zastrzykami) lub przedmiotami (zwierzętami, zarazkami, szpitalami). Czasem sama myśl o znalezieniu się w sytuacji fobicznej powoduje pojawienie się lęku.

W większości doświadczają go kobiety, poza fobią społeczną, która dotyczy obu płci.

Fobia a depresja

Bardzo często fobie współwystępują z objawami depresyjnymi. Lęk fobiczny z reguły nasila się podczas epizodów depresji, a nastrój depresyjny z reguły towarzyszy niektórym zaburzeniom fobicznym najczęściej agorafobii lub pojawia się w następstwie lęków i trudności w funkcjonowaniu w życiu.

Objawy

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń lękowych (nerwicowych) objawy są: czyli na przykład z przyśpieszona akcja serca, suchość w ustach, może być szczękościsk, zastygnięcie, poczucie, że nic nie mogę zrobić, suchość w ustach, nadmierne pocenie się, zawroty głowy, drżenie rąk lub całego ciała, bóle brzucha, uścisk w klatce piersiowej, a także poczucie utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub subiektywnym poczuciem, że jest się chorym psychicznie. Objawy i oznaki fobii mogą rozciągać się w skali od łagodnych, będących jedynie niewielkim uczuciem lęku oraz niepokoju do bardzo silnych takich jak ? niekontrolowany atak niepohamowanej, ogromnej paniki, krzyk i płacz, lęk o siebie, że coś się mi stanie.

Leczenie

Fobie leczy się psychoterapią, której długość zależna jest od poziomu i czasu trwania danej fobii. Czasem wskazana jest farmakologia, jednak najlepsze rezultaty uzyskuje się, łącząc obie formy leczenia. W zależności od pacjenta i przyczyn jego lęków, jedna forma leczenia może być skuteczniejsza od drugiej. Czasem pomagają techniki relaksacyjne, behawioryści uczą odczulania. Natomiast w niektórych sytuacjach potrzebne jest rozpoznanie co do wypartych emocji i zakazów ich realizacji, a potem znalezienie innych bardziej konstruktywnych sposobów ich zaspokajania. Szczególnie kiedy objawy pojawiają się w coraz to innych sytuacjach.  Wymaga to dłuższej pracy psychoterapeutycznej proponowanej przez psychanalityczne i psychodynamiczne nurty terapii.

Przyczyny

Są różne teorie dotyczące przyczyn pojawienia się fobii. Jako, że termin ten dotyczy bardzo dużej zróżnicowanej liczby lęków, w poszczególnych przypadkach konkretne z nich mają zastosowanie większe niż pozostałe.

Teorie behawiorystyczne uważają, że fobie nabywamy na drodze warunkowanie klasycznego – czyli gdy dana osoba skojarzy obiekt wywołujący lęk z niebezpieczeństwem. Na przykład  jako dziecko mogła być straszona pająkami lub widziała paniczne reakcje swoich rodziców na pająka. W związku z tym, kiedy widzi pająka przeżywa silny strach.

Z kolei teorie psychoanalityczne – wyjaśniają mechanizm powstawania tak silnego lęku mechanizmem przeniesienia własnej stłumionej agresji lub innych niechcianych emocji.  W teoriach psychodynamicznych podkreśla się, że istotnym jest rodzaj lęku i w jakich sytuacjach on pojawia się. Lęk w ich rozumieniu to objaw, który jest kompromisem pomiędzy nieakceptowanym swoimi impulsami, a wymogami superego. W związku z tym pomaga po części zaspokoić obie te potrzeby, chociaż w efekcie utrudnia funkcjonowanie. Psychologia ewolucyjna podkreśla przystosowawczą rolę fobii z punktu widzenia organizmu – odnosi się to do lęków zwanych atawistycznymi ? np. przed pająkami, jadowitymi owadami, gadami. W przeszłości, kiedy ludzkość dopiero rozwijała się w cieplejszych rejonach świata pomagały uniknąć śmierci.

Autor: Katarzyna Stefaniak

W tym miejscu odnajdziesz specjalistów którzy w szczególności są zaangażowani w to zagadnienie. Przebyli dodatkowe szkolenia, praktyki czy też po prostu naukowo interesją się tym tematem.